- Boyunda yer alan karotid atardamarı ya da şahdamar daraldığı zaman buradan beyne pıhtı atabilir.
- Hafif daralmalar sorun yaratmaz. Ancak daralma çap olarak %50 oranını geçtiği zaman beyne pıhtı atma riski ciddi olarak artar.
- Hastaların çoğunda beyne pıhtı attıktan sonra (felç) tanı konabilir.
- Önemli olan beyne pıhtı atmadan tanı konması ve tedavi edilerek beyne pıhtı atmanın engellenmesidir.
- Tanı için renkli Doppler ultrason inceleme yeterlidir. Gerekirse MR ya da tomografi ile kesin tanı konabilir ve darlığın derecesi ölçülür.
- Anjiyo ile ya da ameliyatla tedavi sadece %50 üzeri daralmalarda gerekir.
- Şahdamarı tamamen tıkanmışsa, yol kapalı olduğu için artık beyne pıhtı atma ihtimali çok düşüktür ve tedavi gerekmez. Yani tam kapalı olan damarın açılması gerekmez.
- Beyni besleyen toplam 4 damar vardır. Diğer damarlar açık oldukça beyne kan gitmesinde bir sorun olmaz.
- Şahdamarı daralmasında iki tedavi yöntemi vardır:
- Anjiyoda stent yerleştirilerek damarın açılmasını bizler yani Girişimsel Radyoloji uzmanları yapar.
- Ameliyatla darlığın temizlenmesini Kalp ve Damar Cerrahisi uzmanları yapar.
- Her iki yöntemde güzel ve etkili yöntemlerdir.Karotid atardamar ya da şahdamar tıkanıklığıKarotid atardamarı ya da şahdamarı boyun bölgesinde bulunur ve beyne kan götüren en önemli damardır. Şahdamarında daralma ya da tıkanma önemlidir çünkü hayati bir organolan beynimizi etkiler. Beyne kan gidişi azalır ya da darlık bölgesinden beyne pıhtı atarak felce yol açabilir.Halk arasında damar tıkanıklığı olarak geçse de şahdamarında bizim için daha önemli olan konu damarın tam tıkanması değil daralmasıdır. Çünkü damar tam tıkandıktan sonra genellikle tedavi gerekmez ya da mümkün değildir. Ama damar daraldığında bu darlıktan beyne pıhtı atarak ciddi sorunlara yol açabilir.
Boyun damarlarındaki darlıktan beyne pıhtı atması genellikle felç oluşturur. Ancak bazen felç öncesi daralmaya bağlı uyarıcı nitelikte şikayetler olabilir. Bunlar vücut veya yüzde uyuşma-karıncalanma, kol ve bacaklarda kuvvet kaybı, konuşmanın bozulması veya konuşamama, bulanık görme veya göze siyah perdelenme, geçici bilinç kaybı, şiddetli baş dönmesi gibi uyarılardır. Bu uyarılar gelmekte olan kalıcı bir felcin habercisi olabilir. Bu nedenle, bahsedilen bu şikayetlerimiz varsa mutlaka bir nöroloji uzmanına başvurmamız gerekir. Böylede şahdamar daralmasını tedavi ederek felç oluşumunu engelleme şansı olabilir.
Şahdamar darlığı ya da şahdamar tıkanıklığı neden oluşur?
Şahdamar (karotid atardamarı) darlığı hemen her zaman damar sertliği ya da damar kireçlenmesi denen hastalığa bağlı oluşur.
Şahdamar daralması ya da tıkanıklığı kimlerde görülür?
Şahdamar darlığı ileri yaş hastalığıdır. Genellikle 50 yaşın üzerinde herkeste görülebilir. Damar sertliğine bağlı olduğu için damar sertliği gelişme riski yüksek olan kişilerde (ileri yaş, şeker hastalığı, yüksek tansiyon,kolesterol yüksekliği olanlar ve sigara içenlerde) daha sık görülür.
Şahdamar daralması nedeniyle beyne pıhtı atarsa ne tür şikayetlere yol açar?
- Gözlerde kısa süreli kararma. Bu bir tek gözde olur ve daha büyük sorunlar gelişmeden önemli bir sinyaldir.
- Yüzde ya da kolda uyuşma ya da güç kaybı
- Kol ve bacaklarda güç kaybı, uyuşma ve karıncalanmalar
- Kol ve bacaklarda felç
- Konuşma ya da konuşulanı anlama bozukluğu
- Beyne pıhtı atmadan da şahdamarı darlığı geçmeyen başdönmesine yol açabilir.
Hastaların büyük bir kısmında inme sonrasında boyun damar darlığı fark edilir ve tedavi edilir.
Önemli olan bu darlığın sorun yaratmadan yani felç ya da benzeri büyük sorun oluşmadan teşhis ve tedavi edilebilmesidir.
Nasıl tanı koyarız?
Klinik olarak yukarıda belirtiler yakınmalar varsa genellikle tanıda radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılır. İlk inceleme genellikle boyun bölgesi renkli Doppler ultrason incelemesidir. Bu yöntemle hastaların büyük çoğunluğunda tanı konabilir. Bunun dışında MR ya da bilgisayarlı tomografi ile yapılan anjiyografi ile de tanı konabilir. Eskiden tanı amaçlı yapılan anjiyografi artık diğer yöntemlerle tanı koymak zorsa ya da stent tedavisi planlanıyorsa yapılır.
Şahdamarı tıkanmalarında stent ya da ameliyat tedavisi ne zaman gerekir?
Şahdamarında daralma damarında yarısından fazlaysa ve bir şikayet oluşturyorsa ya da oluşturmuşsa damarın açılması gerekebilir. Tedavi ya ameliyatla darlığın düzeltilmesi ya da anjiyografi ile stent yerleştirilmesidir.
Bazı durumlarda sadece ilaç tedavisi yeterli olacaktır.
Darlığın tedavisinde hem ameliyat hem de stent yerleştirilmesi birbirine benzer yöntemlerdir. Her ikisinden biri yapılabilir. Her birinin kendine ait avantaj ve dezavantajları vardır.
