Aort, kalbin pompaladığı temiz kanı vücuda taşıyan ana damardır. Aort koarktasyonu, doğumsal bir anomalidir ve aortun kalpten çıkışından başlayarak bacak damarlarına kadar olan herhangi bir bölgesinde darlık olmasıdır.1000 canlı doğumda 0.2-0.6 oranında görülür. Tüm doğumsal kalp hastalıklarının %6-8’inde aort koarktasyonu vardır. Erkeklerde, kadınlara göre 2 kat daha sık görülür. Aortun seyri boyunca en sık istmus bölgesinde yani sol kol atardamarının çıkışından hemen sonra görülür. Koarktasyon nedeniyle gövdeye ve bacaklara giden kan miktarı azalırken bacaklarda kan basıncı düşer. Koarktasyonun öncesinde kalan bölgede kollara ve başa giden kan miktarı artar ve kan basıncı kollarda ve başta çok yüksek olur. Bu hastaların kol tansiyonu çok yüksek olurken bacak tansiyonları düşük olur, bazı koarktasyon türlerinde sağ kolda tansiyon çok yüksek sol kolda düşük olabilir. Yetişkin yaşta teşhis edilen aort koarktasyonlarında en sık eşlik eden doğumsal kalp hastalığı “biküspit aort kapak”tır daha az sıklıkla PDA (patent duktus arteriosus), ASD (Atrial septal defekt), VSD (ventriküler septal defekt) veya diğer kalp defektleri görülebilir.
Aort koarktasyonu belirtileri nelerdir?
Hastalığın belirtileri koarktasyonun yani darlığın ciddiyeti, darlığın yeri ve eşlik eden diğer doğumsal kalp hastalıkları ile ilişkilidir. Aort koarktasyonlu yetişkin hastalar tansiyon yüksekliği, çabuk yorulma, nefes darlığı, burun kanamaları, şiddetli baş ağrıları, boyun ve gövdede belirginleşen atardamarlar, bacaklarda güçsüzlük, soğukluk, uyuşma, yürümekle olan bacak ağrısı nedeniyle doktora başvururlar. Yetişkin yaşta teşhis edilen aort koarktasyonlu hastalar tedavi edilmezse ciddi hipertansiyon nedeniyle uzun dönemde hayatı tehdit eden önemli kalp ve damar hastalıkları ortaya çıkar. Beyin damarlarında balonlaşma ve patlama, aort genişlemesi, diseksiyonu, patlaması, erken yaşta koroner arter hastalığı, üst gövdede oluşan damar genişlemeleri, sol ventrikülde duvar kalınlaşması, kalp kapak iltihabı sık görülen problemlerdir. Yetişkin yaştaki aort koarktasyonlu hastalar çoğunlukla kalp yetmezliği, kalp kapak iltihabı, aort diseksiyonu veya patlaması, beyin kanaması nedeniyle genellikle 30-40 yaşlar arası hayatını kaybeder. Bu hastalarda gebelik sırasında kalp yetmezliği, aort diseksiyonu veya patlaması, beyin kanaması riski daha fazladır.
Aort koarktasyonu nasıl teşhis edilir?
EKG de kalp büyümesi bulguları vardır. Akciğer filminde kalpte büyüme, genişlemiş damarlara bağlı kaburgalarda çentiklenme, koarktasyonun tipik silueti görülebilir. Ekokardiyografi de koarktasyonun neden olduğu kalp ve damar değişiklikleri ve çoğu hastada koarktasyon görülebilir. Kalp kateterizasyonu ve anjiyografi, bilgisayarlı tomografi, MR ile aort koarktasyonu tanısı tüm ayrıntıları ile konulabilir.
Aort koarktasyonu nasıl tedavi edilir?
Aort koarktasyonunda balon ve stent: İşlem anjiyografi odasında yapılır, yaklaşık 1 saat kadar sürer, hastanın kasık bölgesine lokal anestezi yapılır ve işlem süresinin çoğunda hasta uyanık olur, stent yerleştirme sırasında 5 dakika süreyle hasta uyutulur ve ağrı kesici verilir, hastalar genellikle ağrı duymazlar. İğne ile kasık bölgesinden geçen atardamara (femoral arter) girilir ve damar kılıfı yerleştirilir. Daha sonra bu kılıf içerisinden uzun bir kılavuz tel damar boyunca kalbe doğru ilerletilir ve koarktasyondan geçirilir. Koarktasyonun çok sıkı olduğu durumlarda stent taşıma kateterinin geçebileceği kadar açıklık sağlamak amacıyla küçük bir balon yapılarak koarktasyon bölgesi genişletilir. Balon çıkartıldıktan sonra yine kılavuz tel üzerinden stent taşıma kateteri koarktasyon bölgesinden geçilir. Taşıma kateteri içerisinden ilerletilen stent koarktasyon bölgesine yerleştirilir.
Prof. Dr. Mustafa YILMAZ
Erişkin & Çocuk Kalp Damar Cerrahisi
